Manisa’da son günlerde toplanan ve bakım şartları yetersiz “Şehzadeler Belediyesi Sarıalan Doğal Yaşam Merkezi’ne götürülen sokak köpekleri için hayvanseverlerin mücadelesi devam ediyor. 5199 sayılı kanunun geçici 4. maddesi gereği hayvan bakımevleri ve doğal yaşam alanlarının 2028’e kadar yapılması ön görülüyordu. Henüz iki yıl gibi bir süre varken, Manisa’da sokak köpeklerinin apar topar toplanması ve bakım şartları yetersiz ve tamamlanmamış Sarıalan Doğal Yaşam Alanı’na götürülmesine tepkiler büyüyor.
Tepkiler sonrası ortaya çıkan 21 Ekim 2025 tarihli ‘Hayvan Koruma Kurulu Kararları’nda Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediye Başkanlığı, 17 ilçenin kaymakamlığı, 17 ilçenin belediye başkanlığı, İl Milli Eğitim Müdürlüğü, İl Müftülüğü, İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Manisa Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü, Manisa Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Müdürlüğü, İl Sağlık Müdürlüğü ve Manisa Veteriner Hekimler Odası imzası bulunurken, HAKDEM Başkanı Reyhan Elbirler’in şerh yazısı bulunuyor. Kararlarda şu maddeler yer almıştı;
1) Yapımı devam eden hayvan bakımevi ve doğal yaşam alanlarının yapım süreçlerinin bitirilerek en kısa sürede hizmete alınması.2) Sahipsiz hayvanlarla ilgili olarak İl ve İlçe Koruma–Kontrol Eylem Planlarında yer verilen eylemlere ait bilgi toparlama ve karşılaştırma amacı ile süreçte ilçe bazında yapılan işleri değerlendirmek amacı ile değerlendirme ve izleme çalışmalarının yapılması.
3) Sahipsiz hayvan kaynaklı ve belediyelere intikal eden ısırılma, posta, menfi olayların yerinde incelemelerin yapılması, alınan kararların uygulanması için yerel yönetimlerce oluşturulan toplama ekiplerinin ilgili yerlere (muhtarlık, okul, sağlık ocağı vb.) iletişim bilgilerinin iletilmesi,
Denetimlerin (AĞ KiTAP, PTS, Kısırlaştırma vb.) yapılması,4) 24–30 Kasım Dünya Hayvanları Koruma Haftası nedeni ile İl ve İlçeler bazında planlanan etkinliklerin yapılması için İl koordinasyonunda İl–İlçe Eylem Planında yer alan maddelerdeki paydaşların katılımları ile gerçekleştirilmesi.
5) 5199 sayılı Kanun ve Hayvanları Koruma Yönetmeliği kapsamında İl–İlçe Eylem Planı doğrultusunda sahipsiz hayvanların toplama işlemlerinin ilgili belediyelerin toplama ekiplerinin kolluk kuvvetleri ile birlikte yapılması, Aygünlere intikal eden şikâyet konularına il–ilçe Eylem Planında yer verilen yöntemler uygulanarak hayvanların toplanması ve bakımevine yönlendirilmesi, ayrıca gerekli görülen hayvanların hayvan bakımevine götürülerek bakım–tedavi–kısırlaştırma–rehabilitasyon işlemlerinin yapılması, gerekli görülenlerin ise doğal yaşam alanlarına bırakılması.
6) İl Hayvanları Koruma Kurulu Toplantı Kararının İlçelerde uygulanmasının koordinasyonu amacıyla İl Hayvanları Koruma Kurulu Kararlarının ivedilikle kurul üyelerine iletilmesi.
Yine tepkilerden sonra ortaya çıkan 8 Kasım 2025 tarihinde imzalanan ‘Sahipsiz Köpeklerin Toplanması İş Birliği Protokolü’nde Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediye Başkanlığı, İl Jandarma Komutanlığı, İl Emniyet Müdürlüğü, İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü, Manisa Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı, Şehzadeler ve Yunusemre Belediyeleri yer aldı. Protokolde şu maddeler yer aldı;
SAHİPSİZ KÖPEKLERİN TOPLANMASI İŞ BİRLİĞİ PROTOKOLÜ
1-Amaç
Yunusemre ve Şehzadeler İlçelerinde, can güvenliği ve toplum sağlığını tehdit eden sahipsiz köpeklerin acilen toplanması, kısırlaştırılması, rehabilitasyonu ve bakımının sağlanmasıdır.
2- Kapsam
Yunusemre ve Şehzadeler İlçe sınırları içerisinde sahipsiz köpeklerin ivedilikle toplanarak hayvan bakımevi/doğal yaşam alanlarına bırakılması, kısırlaştırılması, rehabilitasyonu ve bakımı için gerekli organizasyonun yapılması, finansman ve teknik ekipman ve personelin sağlanmasını kapsar.
3- Dayanak
Bu protokol,
- Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında 1 No’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 273/6. Maddesi gereği;
"Başkanlık ilin ihtiyaçları çerçevesinde gerektiğinde her türlü yatırım ve hizmetleri yerine getirebilir; bu amaçla kamu kurum ve kuruluşlarıyla, diğer tüzel kişilerle ve sivil toplum kuruluşlarıyla iş birliği yapabilir veya ortak projeleri yürütebilir." hükmü,- 5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun Belediyeler Arası Hizmet Alışverişi ve Koordinasyon başlıklı 27. maddesindeki hükümler ile diğer ilgili hükümler,
- 5393 Sayılı Belediye Kanununun 75/a maddesi,
“Mahalli idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına veya üniversitelere protokolle yetki devredebilir.” hükmü,- Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı Görev, Yetki ve Sorumlulukları ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik 5. maddesi (ç), (k) ve (s) fıkraları,
- 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu ve Hayvanların Korunmasına Dair Uygulama Yönetmeliği,
- 07.11.2025 tarih ve 2025/3 sayılı İl Hıfzıssıhha Kurulu Kararına istinaden hazırlanmıştır.
HAYVANSEVERLER DAVA AÇTI!
Sokak hayvanları hakkında alınan kararların yasa ve yönetmeliklere uygun olmadığını belirten HAKDEM yetkilileri, ‘Hayvan Koruma Kurulu Kararları’ ve ‘Sahipsiz Köpeklerin Toplanması İş Birliği Protokolü’ için iptal davası açtı. HAKDEM yetkilileri dilekçelerinde özetle şu ifadelere yer verdi;
Kurul kararı; sahipsiz hayvanların toplanması, kollukla birlikte operasyon yapılması, ilçeler arası sevk, bakımevine yönlendirme ve “doğal yaşam alanlarına bırakma” gibi düzenlemeler içerdiği için yetki, konu, sebep ve amaç unsurları yönünden sakat olup açıkça hukuka aykırıdır. Toplama yetkisi mevzuata göre yalnızca belediyelere verilmiştir (Yönetmelik m.20).
Kurulun ve kolluğun toplama–sevk işlemi yapması yetki gaspıdır ve yok hükmündedir. Kararda kullanılan “tehdit oluşturan köpek”, “riskli grup”, “huzursuzluk yaratan hayvanlar” gibi tanımsız ve ölçütsüz kavramlar, idareye keyfi takdir yetkisi tanımakta ve hukuk devleti ilkesini ihlal etmektedir. Karar; hayvanların yaşam hakkını korumak yerine, şehirden uzaklaştırma ve kapatma amacına yönelmiş olup Kanunun 1. maddesindeki koruma amacına aykırıdır. Mevcut bakımevlerinin su, elektrik, karantina alanı, ameliyat–müdahale bölmesi gibi zorunlu şartları taşımadığı, kapasitesinin de yetersiz olduğu dilekçe eklerindeki delillerle ortaya konmuştur. Bu durumda toplama kararının uygulaması kaçınılmaz şekilde eziyet ve ölüm riski yaratmaktadır. Hayvanların Korunması Hakkında Yönetmelik’in 15., 18. ve 19. maddelerinde düzenlenen toplama usulleri, bakımevi koşulları ve zorunlu standartlara uyulmadığı, videolar ve haber kayıtlarıyla sabittir. Toplama işlemlerinin ehil olmayan kişilerce yapıldığı, köpeklerin işkence niteliğinde yöntemlerle yakalandığı, mahallelinin sahiplendiği uysal hayvanların dahi toplanarak bilinmeyen yerlere götürüldüğü görülmektedir.
5199 sayılı Kanun’un 6. maddesine göre sahipsiz hayvanların toplanması, taşınması, müşahedeye alınması ve bakımevine kabulü yalnızca yerel yönetimlerin görevidir. Protokolle bu görev YİKOB, İl Tarım Müdürlüğü, DKMP, kolluk birimleri ve hatta özel şirketlere paylaştırılmış; böylece belediyelere ait kanuni görev, protokolle devredilmiştir.
YİKOB’un görevleri 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nde sınırlı şekilde sayılmış olup, hayvan toplama veya bakımevi işletme gibi bir yetki bulunmamaktadır. Protokol bu kurumlara kanunda yer almayan bir kolluk benzeri yetki tanıyarak ağır yetki sakatlığı doğurmaktadır. Protokol, 5393 sayılı Kanun’un 75/a maddesine de aykırıdır; çünkü belediye meclis kararı olmaksızın, yalnızca belediye başkanları tarafından imzalanmıştır. Bu yönüyle de yetki yönünden sakattır. Hayvanların Korunması Hakkında Yönetmelik; bakımevleri için veteriner hekim, karantina, ameliyathane, kısırlaştırma ünitesi, kayıt sistemi, kapasite sınırı gibi ayrıntılı şartlar öngörmektedir. Protokol ise bu şartları taşımayan veya ruhsatsız alanlara hayvan sevkini mümkün kılmakta, hatta “doğal yaşam alanlarına bırakma” gibi kanunda yer almayan uygulamaları meşrulaştırmaktadır. Danıştay 10. Dairesi’nin E.2019/4659, K.2020/3124 sayılı kararı, mevzuata uygun olmayan yerlere yapılan nakillerin ağır hukuka aykırı olduğunu belirtmektedir. Protokol bu içtihada aykırı bir uygulama kurmaktadır. Tüm bu nedenlerle protokol;
- yetki, sebep, konu ve amaç unsurları bakımından ağır sakatlıklar taşımakta,
- kanunilik, hukuk devleti, belirlilik ve öngörülebilirlik ilkelerini ihlal etmekte,
- bilimsel ve insancıl hayvan yönetimi standartlarını yok saymaktadır.
Bu nedenle hem iptali hem de İYUK m.27/2 uyarınca ivedi yürütmenin durdurulması talep edilmektedir. Protokol uygulanmaya devam ederse sahipsiz hayvanların ölüm ve kaybolma riskinin artacağı, sağlıklarının geri dönülmez biçimde zarar görebileceği ve fiili durum yaratılarak davanın konusuz bırakılabileceği açıktır. AİHM Öneryıldız/Türkiye kararında ifade edildiği üzere, devlet kontrolü altındaki riskleri önlemekle yükümlüdür; bu nedenle yürütmenin ivedi olarak durdurulması zorunludur.
EN BÜYÜK TEPKİ SARIALAN’A
Toplanan sokak köpeklerinin henüz resmi olarak açılışı gerçekleşmeyen ve tesis içinde birçok eksiği bulunan Şehzadeler Belediyesi Sarıalan Doğal Yaşam Alanı’na götürülmeleri tepkileri iyice artırdı. Hafta sonu yoğun yağışın ardından tekrardan video kaydına alınan Sarıalan’daki köpeklerin içler acısı görüntüleri, vicdanları sızlattı. Yağmur ve soğuk açısından korunaksız bir yer olan Sarıalan için Manisa Büyükşehir Belediye Başkanı Besim Dutlulu, büyükşehir belediyesi olarak durmaksızın köpek kulübesi ürettiklerinin fotoğraflarını paylaştı.
ADLİYEDE BASIN AÇIKLAMASI GERÇEKLEŞEK
Kararların iptali için dava yoluna başvuran hayvanseverler, 3 Aralık Çarşamba günü saat 11:00’de Manisa Adliyesi’nde basın açıklaması gerçekleştirecek. Bu sürecin ardından Doğal Yaşam Alanı’ndaki hayvanların akıbeti hala merak konusu olurken, yetkililerden tatmin edici bir açıklama yapılması bekleniyor.
